Historyczne Bramy Bieszczadów - Sanok, Zagórz i Lesko

TRASA VII - Historyczne Bramy Bieszczadów

Trasa obfitująca w atrakcje przyrodnicze, kulturowe i historyczne. Odwiedzamy trzy ważnie dla historii Bieszczadów i Ziemi Sanockiej miasta: Lesko, Zagórz i Sanok. Zwiedzamy zabytki i osobliwości przyrodnicze. Istnieje możliwość przejścia pieszego szlakami turystycznymi po Górach Słonnych.

---

Przebieg trasy oraz przykładowe atrakcje

Lesko (0 km)

• zamek Kmitów i kościół parafialny z XVI w.
• synagoga z XVII w. z galerią prac bieszczadzkich artystów
• kirkut – największy cmentarz żydowski w Bieszczadach
• park miejski z pomnikowymi okazami drzew
• Wolańska Skała
• sowieckie żelbetonowe schrony bojowe z 1939-41 r.
• cukiernia Szelców
• park zamkowy
• ratusz i kamieniczki z XIX w.
• źródła mineralne,

Zagórz (10 km)

• rzymskokatolicki kościół murowany z 1697 r.  pw. Wniebowzięcia NMP - sanktuarium Matki Bożej z XV w. ikoną Zwiastowania
• droga krzyżowa - galeria bieszczadzkich twórców
• murowana cerkiew prawosławna pw. Michała Archanioła z 1836r.zabytkowa lokomotywa parowa TKt48-124
• cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła z 1939r.
• ruiny klasztoru Karmelitów Bosych z pocz. XVIII w. z ogrodami i wieżą widokową oraz Foresterium z wystawą obrazów, wystawą czasowa, restauracją salą mnicha, hologramami i goglami VR z wizualizacją klasztoru oraz kinem 4D
• torowisko i stacja Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• Szlak Papieski
• pomnik Konfederata
• liczne „badunie” i promenada nad Osławą (deptak, siłownie, trawiasta plaża, bród na Osławie wyłożony płytami)
• krzyż milenijny i okopy Pułaskiego
• skocznie narciarskie
• zielony szlak Zagórz - Krysowa
• punkt widokowy na Skowronówce
• cmentarz z I wojny Światowej
• pomniki przyrody

Zahutyń (12 km)

• stanowisko dokumentacyjne języcznika zwyczajnego w Lesie Huteńskim
• czatownia do obserwacji ptakó nad Sanem
• Karczma "U Starych Znajomych"

Sanok (15 km)

• osobliwości przyrodnicze:
  • Park Krajobrazowy Gór Słonnych z wychodniami skalnymi drzewodtanem bukowo-jodłowym z ścieżką dydaktyczną "Orli Kamień" i przebiegającymi przez jego grzbiet i stoki szlakiem czerwonym "sanocko-przemyskim" z którego można zdobyć Ori Kamień 518 m npm i Słonny Wierch 667 (oba szczyty należą do Korony Ziemi Sanockiej), szlakiem żółtym łącznikowym PKP Sanok Główny - Orli Kamień, Szlakiem DZielnego Wojaka Szwejka i Szlakiem Ikon,
  • Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Góry Słonne PLB180003 z chronionymi siedliskami ptaków, turzycowiskiem z 12 chronionymi gatunkami roślin udostępnionym przy pomocy dwóch mostków i 2 km ścieżki dydaktycznej, największe w regionie bieszczadzkim 15 ha stanowisko śnieżycy wiosennej Leucojum vernum
  •  Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Góry Słonne PLH180013 z unikatowymi siedliskami: grądy, buczyny, olszynki karpackie
  • Dorzecze Górnego Sanu PLH180021 z unikatowymi łęgami wierzbowymi i topolowymi,
  • Rzeka San PLH180007 z unikatowymi łęgami wierzbowymi
  • Pomnik przyrody nieożywionej „Orli Kamień”
  •  12 pomników przyrody ożywionej (lipy, jesion i kasztanowiec)
  • pomnik przyrody nieożywionej - źródełko siarkowe „Nad Wodospadem”
  • park miejski z końca XIX w.: 10,5 ha drzewostan jesionowo-grabowo- lipowy z 13 stoma gatunkami chronionymi o leśnym charakterze, w centrum miasta. Pamiątki historyczne w parku: Kopiec Mickiewicza z pamiątkowym głazem, budynek wodociągów z lat 30-stych XX w., pomnik Tadeusza Kościuszko, źródełko Szopena z murem oporowym i tablicą z 1910 r.
  • zespół dworsko-parkowy Mniszek-Tchórznickiego przy ul. 1000-lecia z 150-letnim starodrzewiem i dworem z przełomu XVIII/XIX w. przebudowanym w 1900 r.,
  • zespół pałacowo-dworski  z dworem starościńskim z XVIII w.  i pozostałościami parku dworskiego
• Muzea:
  • Muzeum Budownictwa Ludowego: prawie 200 obiektów drewnianych na 38 ha powierzchni, sektory: bojkowski, łemkowski, doliniański, pogórzan wschodnich, pogórzan zachodnich, naftowy, pasterski, dworski, małomiasteczkowy - zwany Rynkiem Galicyjskim
  • Zamek, pierwotnie gotycki w latach 1523-1548 przebudowany na renesansowy - obecnie  Muzeum Historyczne w Zamku (ikony z XV-XIX w., malarstwo współczesne, największa na świecie kolekcja dzieł Zdzisława Beksińskiego; w obrębie zamku i murów miejskich wieża widokowa, studnia, bunkier niemiecki.
• Rynek:
  • duża fontanna,
  • Ratusz Miejski z XVIII w., 
  • budynek dawnej Rady Miejskiej z r.  1875-1880r.,
  • kamieniczki z XVIII i XIX w.,
  • Biuro Wystaw Artystycznych,
  • Centrum Informacji Turystycznej,
  • Klasztor OO. Franciszkanów z 1640 r. – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
  • pomnik Zdzisława Beksińskiego,
  • ławeczki sanockich literatów;
• Plac św. Jana:
  • pomnik św. Michała Archanioła,
  • budynek dawnego Zajazdu z 1799 r. obecnie siedziba Muzeum Historycznego,
  • mała fontanna,
  • kapliczka wotywna z 1810 ufundowana przez Ksawerego Krasickiego,
  • pomnik Synom Ziemi Sanoczan,
  • punkt widokowy na Skarpie Staromiejskiej,
  • upamiętnienie historii wojskowości na ścianie budynku Rynek 14)
• Pl. św. Michała
  • fundamenty średniowiecznego kościoła pw. Św. Michała Archanioła,
  • kościół farny pw.  Przemienienia Pańskiego z 1887r. z epitafium Stefana Lubomirskiego zmarłego w 1558 r.,
  • dom Mansjonarzy z 1750-1770r. .
• Judaika:
  • Mała Synagoga/Klaus Sadogora z 1924 r. przy ul. Rynek 10,
  • Synagoga Jad Charuzim z XIX w. przy ul. Franciszkańskiej 5,
  • sztybel przy iul. Cerkiewnwj 16, 
  • kirkut przy ul. Głogowej/Kiczury
• pozostałe zabytkowe budynki:
  • dawny szynk "Bacówka" z XVIII w. - siedziba dyrekcji MBL przy ul. Traugutta 3,
  • budynek dawnego Gimnazjum i Liceum im. Królowej Zofii przy ul. Sobieskiego 3 z 1883 r. - obecnie Szkoła Podstawowa nr 8,
  • dawne koszary 45 Galicyjskiego Regimentu Piechoty z 1912r. przy ul. Mickiewicza 23 - obecnie Uczenia Państwowa i siedziba Straży Granicznej,
  • dawne koszary Landwehry przy ul. Sobieskiego 23 - obecnie Zespół Szkół nr 1 (przed budynkiem krzyż przebłagania i zaprojektowany przeze mnie ogród),
  • dawny Dom Żołnierza z 1924 r. przy ul. Mickiewicza 24 - obecnie Sanocki Dom Kultury,
  • XIX-wieczna secesyjna kamienica przy ul. Kazimerza Wielkiego 8 - pierwotnie C.K. sąd powiatowy i ostatnie miejsce noclegu gen. Karola Świerczewiskiego przed udanym zamachem 28.03.1947 w Jabłonkach,
  • secesyjna kamienica "Pod Atlasem" z przełomu XIX i XX w przy ul Kazimierza Wielkiego 6 z
  • kamienica Ramerówka z 1866r. przy ul. Grzegorza z Sanoka 2,
  • budynek Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół z przełomu XIX i XX w. przy ul. Mickiewicza 13,
  • willa Zaleskich "Sokole Gniazdo" na pl. św. Jana 1 z 1980-1910 r.,
  • Willa Szomka przy ul. Lenartowicza 2 - obecnie Miejska Biblioteka Publiczna,
  • Willa Domańskich przy ul. Mickiewicza 10 - dawna C.K. Okręgowa Dyrekcja w Sanoku,
  • budynek  dawnej Szkoły Ludowej - obecnie II LO przy ul. Mickiewicza 11, dawna Szkoła Ludowa im. Franciszka Józefa z 1898r.,
  • Ratusz Gminy Posada Sanocka z początku XX w.,
  • budynek z 1863 r. przy ul. Sienkiewicza 5 dawna Okręgowa Dyrekcja Skarbu, katownia Gestapo i UBP.
  • dworzec kolejowy z 1884 r.przy ul. Dworcowej
  • wille secesyjne przy ul. Głowackiego
• zabudowa XVIIIw i XIX w kamieniczek, deptak z pomnikiem Dzielnego Wojaka Szwejka na ławeczce.
• świątynie:
  • Klasztor OO. Franciszkanów z 1640 r. – Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia,
  • kościół farny pw.  Przemienienia Pańskiego z 1887r. z epitafium Stefana Lubomirskiego zmarłego w 1558 r.
  • kościół rzymskokatoliski pw. Najświętszego Serca Jezusowego przy ul. Lipińskiego 54 z 1931 r.,
  • dawny Archikatedralny Sobór Prawosławny (dziś cerkiew parafialna) pw. Świętej Trójcy z 1784 r. z XVII w. z cudowną Ikoną Matki Boskiej Sanockiej,
  • drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z 1844r. przy ul. Kółkowej 5 - obecnie kościół rzymskokatolicki, 
  • greckokatolicka cerkiew pw. św. Dymitra przy ul. Najświętszej Maryi Panny 18,
  • Zbór Zielonoświątkowców w budynku lazaretu z I wojny światowej,
  • Kościół polsko-katolicki z okresu międzywojennego przy ul. Słowackiego 20
  •  Kaplica św Maksymiliana Kolbe przy ul. Zagrody 10
  • kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia NMP przy ul. Najświętszej Maryi Panny 18,
  • Kościół rzymskokatolicki pw. Chrystusa Króla  z pomnikiem św. Zygmunta Gorazdowskiego
• kapliczki: kapliczka wotywna z 1810 ufundowana przez Ksawerego Krasickiego
• ekspozycja militariów w dawnej jednostce wojskowej, sowieckie żelbetonowe schrony bojowe z 1939-41 r. (16 obiektów), czołg T-34 przy moście Białogórskim
• nekropolie:
  • Cmentarz Centralny przy ul. Matejkiz lat siemdziesiątych XVIII w.
  • Cmentarz Centralny przy Rymanowskiej z końca XVIII w. z kawaterą żołnierzy poległych podczas I i II wojny światowej, kwaterą żołnierzy radzieckich,grobowcami Beksińskich, Lipińskich, burmistrzów i kapłacnów sanockich, pomnikiem Golgota Wschodu, dębami pamięci,
  • cmentarz jeniecki z 1941 r.przy ul. Zaręby,
• liczne punkty gastronomiczne:
  • restauracja w Hotelu Sanvit,
  • Karczma Jadło Karpackie,
  • Wyszynk Sanocki,
  • Proziakownia♥♥♥♥♥
  • Słodka Budka♥♥♥♥♥
  • Johny's (pub)
  • Stary Kredens
  • Kawiarnia u Mnicha
  • u Wojaka Szwejka
  • Bar u Basi (dania domowe)♥♥♥♥♥
  • Daga Jaga
  • Central Park
  • Pierożarna♥♥♥♥♥
  • Restauracja Xavito ♥♥♥♥♥
  • Red Pizza (na dowóz)♥♥♥♥♥
  • Mc Donald's (z McDrive)♥♥♥♥♥
  • Restauracja Finezja♥♥♥♥♥
  • Restauracja NoBo Cafe♥♥♥♥♥
  • restauracja Hotel Bona
  • Restauracja Galicja
  • Restauracja Tawerna
  • Karczma przy skansenie
  • Bar Bangkok
  • Dersim Kebab ♥♥♥♥♥
  • Pizzernia/Pub Alcatraz
• liczne miejsca noclegowe:
  • Hotel Wiki Sanok Events & Bowling♥♥♥♥♥
  • Hotel Bona ****
  • Hotel Sanvit***♥♥♥♥♥
  • Hotel Jagielloński**♥♥♥♥♥
  • Hotel PTTK***
  • Villa Dom Julii**
  • Hotel MOSiR
• atrakcje/rozrywka/sport:
  • Hotel Wiki Sanok Events & Bowling ul.Stróżowska  - kompleks boisk sportowych, plac zabaw dla dzieci, plenerowa siłownia
  • BowlingClub, Generała Bema 1b,
  • Klub Cacao Tropik Music & Bowling ul. Traugutta 9,
  • Stadion MKS Stal Sanok - obiekt Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji przy ul. Żwirki i Wigury 10 - boisko, bieżnie, siłownia
  • zespół basenów Centrum Rehabilitacji i Sportu przy ul. Królowej Bony 4
  • Tyrolka Sanok (w sezonie turystycznym zjazdy na linach przez rzekę San
  • spływy pontonami Zielony Ponton
  • spływy kajakowe Michał Lorenc
  • spływy pontonowe Bieszczady Aktywnie
  • Winnica "Dolina Sanu"
  • Winnica Jarosz
  • Łowisko Koła Wedkarskiego  PZW  nr 3 w Sanoku
  • ścieżki rowerowe - Velo San
  • Centrum Sprtów Ekstremalnych - ścianka wspinaczkowa ul. Poprzeczna 2

Bykowce (21 km)

• osobliwości przyrodnicze:
  • Park Krajobrazowy Gór Słonnych
  • Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Góry Słonne PLB180003 z chronionymi siedliskami ptaków, t
  •  Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk Góry Słonne PLH180013 z unikatowymi siedliskami: grądy, buczyny, olszynki karpackie
  • Dorzecze Górnego Sanu PLH180021 z unikatowymi łęgami wierzbowymi i topolowymi,
  • rezerwat Polanki ze ścieżką dydaktyczną z źródłami mineralnymi,
  • pomniki przyrody nieożywionej: Mały i Duży Kamień
  • Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Sanisko w Bykowcach PLB180045
• zespół dworski z pocz. XX w.
• sowieckie żelbetonowe schrony bojowe z 1939-41 r.
• pomnik ppor. rez. Zaręby
• krzyż pańszczyźniany
• kaplica rzymskokatolicka pw. Niepokalanego Serca NMP z 2000 r.
• kopanki - miejca eksploatacji ropy naftowej
• stanowiska rzadkich gadów

Załuż (28 km)

• XIX-wieczny zespół dworski
• sowieckie żelbetonowe schrony bojowe z 1939-41 r.
• cmentarz żołnierzy słowackich z II wojny światowej
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• kościół rzymskokatolicki pw. MB Nieustającej Pomocy z 1931 r.

Zamek Sobień (30 km)

• rezerwat Góra Sobień
• bunkry Linii Mołotowa
• ruiny średniowiecznego zamku Kmitów
• taras widokowy

Manasterzec (31 km)

• dawna cerkiew greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego z 1820r. obecnie kościół rzymskokatolicki pod tym samym wyzwaniem,
• rezerwat Góra Sobień ze ścieżką dydaktyczną i punktem widokowym
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• lewoskręt do Bezmiechowej – lotnisko szybowcowe

Łukawica (33 km)

• prawoskręt - wieś Bezmiechowej - szybowisko
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• jeden z najstarszych tartaków w regionie

Lesko (39 km)