Duża Obwodnica Bieszczadzka

TRASA I - WIELKA OBWODNICA BIESZCZADZKA (ponad 150 km)

Wielką Obwodnicą Bieszczadzką nazywamy najpopularniejszą trasę w Bieszczadach przebiegającą przez miejscowości:  Baligród, Cisną, Lutowiska,  Ustrzyki Dolne i Górne oraz Uherce Mineralne. Trasa rozpoczyna i kończy swój bieg w Lesku. Planując trasy oraz program wycieczki dla  grup poruszających się autokarami lub busami zawsze dostosowuję program do miejsca noclegu lub spotkania. Często proponuję ciekawe i atrakcyjne modyfikacje ww. trasy, które pozwalają na odwiedzenie unikatowych świątyń, postój przy punktach widokowych itp. 

Duża Obwodnica Bieszczadzka  na odcinku 20 km wiedzie przez Bieszczadzki Park Narodowy oraz jego otulinę: 12 km przez Park Krajobrazowy Doliny Sanu i 36 km przez Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy. Na wspomnianych obszarach przy trasie obwodnicy znajdują się punkty, gdzie można wędrować szlakami turystycznymi i ścieżkami przyrodniczymi oraz zdobyć szczyty: Połoniny Wetlińskiej, Caryńskiej, Małej i Wielkiej Rawki, Tarnicę, Szerokiego Wierchu, Halicza, Rozsypańca oraz Bukowego Berda. Dogodne wejścia z miejscami parkingowymi i WC znajdują się w Wetlinie, Ustrzykach Górnych, Brzegach Górnych, Bereżkach oraz na Przełęczy Wyżnej i Wyżniańskiej.

Piotr Kutiak

Poniżej przedstawiam Państwu przykładowe atrakcje, pozwalam sobie na wstawienie ♥ w moich ulubionych miejscach. Wyznaję zasadę, że o ośrodkach noclegowych, gastronomicznych, atkacjach mówię dobrze albo wcale.

Przebieg trasy oraz przykładowe atrakcje:

Lesko (0 km)

• zamek Kmitów z XVI w. (obecnie pensjonat bez możliwości zwiedzania)
• kościół rzymskokatolicki parafialny pw. Nawiedzenia NMP z XVI w.,
• synagoga z XVII w. z galerią prac bieszczadzkich artystów
• kirkut – największy cmentarz żydowski w Bieszczadach - wstęp płatny
• park miejski z pomnikowymi okazami drzew
• Wolańska Skała
• sowieckie żelbetonowe schrony bojowe z 1939-41 r.
• Słodki Domek (cukiernia Szelców z kilkoma salami i tarasami do konsumcji lodów, ciast i deserów z placem zabaw dla dzieci)
• park zamkowy,
• ratusz i kamieniczki z XIX w.,
• źródła mineralne,
• Basen Aquarius
• szlak zielony Zagórz - Krysowa
• liczne choć zaniedbane ścieżki spacerowe
• Cmentarz z I wojny światowej
• liczne punkty gastronomiczne: Słodki Domek (cukiernia Szelców z kilkoma salami i tarasami do konsumcji lodów, ciast i deserów z placem zabaw dla dzieci)♥♥♥♥♥, restauracja w Hotelu Szelców* - duży wybór dań, w tym dania kuchni regionalnej♥♥♥♥♥,
• liczne punkty noclegowe: Hotel Szelców***, Schronisko Bieszczadnik (tanie-noclegi w bursie, łazienki na korytarzach),

Glinne (2 km)

• brama Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
• pomnik przyrody nieożywionej „Kamień Leski”,
• kurhan,
• szkółka leśna „Kostryń”,
• zielony szlak i ścieżki spacerowe do Leska i Zwierzynia

Uherce Mineralne (6 km)

• kościół rzymskokatolicki z 1757 r. pw. św. Stanisława Biskupa
• rezerwat faunistyczny „Bobry w Uhercach”
• dwór Herbutów (zdewastowany)
• pomnik przyrody nieożywionej „Wodospad w Uhercach Mineralnych”♥♥♥♥♥
• Bieszczadzkie Drezyny Rowerowe; przejazdy po linią 108 - torami Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej♥♥♥♥♥
• Bieszczadzka Szkoła Rzemiosła♥♥♥♥♥
• Ekomuzeum „W krainie bobrów”,
• Ursa Maior - Bieszczadzka Wytwórnia Piwa
• cmentarz z I wojny światowej

Olszanica (10 km)

• Zespół pałacowo-parkowy: pałac Jordanów z 1902 r., park krajobrazowy z pomnikowymi okazami drzew, wzgórze bastionowe, stawy , groble, zabudowania gospodarcze, oficyna i kuźnia, most z II poł. XIX ♥♥♥♥♥
• dawna murowana cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Bożej z 1919 roku (którą zaprojektował Bronisław Wiktor) obecnie kościół rzymskokatolicki MB Pocieszenia
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej

Stefkowa (18 km)

• dawna drewniana cerkiew greckokatolicka pw. św. Paraskewii z 1836-40 r. obecnie kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• Mogiła Tatarska

Ustjanowa (21 km)

• drewniana cerkiew pw. św. Paraskewii z 1792 r. obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia NMP
• Izba Pamięci Akcja H-T
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej
• szlaki do uprawiania narciastwa biegowego
• Ścieżka historyczno - przyrodnicza „ŻUKOWEM DO KRAINY LIPECKIEJ”

Ustrzyki Dolne (24 km)

• Bieszczadzkie Muzeum Przyrodnicze (w trakcie modernizacji - otwarcie w marcu 2022 r.)
• murowana cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia NMP z ikonostasem z 1874 r. przy ul. Szkolnej 7
• kirkut
• Muzeum Młynarstwa i Wsi - karczma z daniami regionalnymi polecam klepak młynarzowej, hryczanyki młynarza, zupę kisełycię.♥♥♥♥♥
• murowany kościół rzymskokatolicki pw. MB Królowej Polski (1909 – 1911) z ikoną Matki Boskiej z Bełza
• Strwiąż - rzeka (zlewisko Morza Czarnego)
• Pływalnia Delfin♥♥♥♥♥
• murowany kościół rzymskokatolicki pw. Wniebowzięcia NMP z 1664 r. - Sanktuarium Matki Bożej Bieszczadzkiej z ikoną z Rudek k. Lwowa♥♥♥♥♥
• torowisko Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej - Bieszczdzkie Drezyny Rowerowe w sezonie letnim
• wyciągi narciarskie Laworta i Gromadzyń
• hotele i inne miejsca noclegowe: Rejman, Hotel Laworta, Pensjonat Viking,
• godne polecenia obiekty gastronomiczne: pizzernia Orlik♥♥, restauracja Piekiełko♥♥♥♥♥, restanuracja Piwniczka♥♥♥
• liczne szlaki i dobrze oznaczone i utrzymane ścieżki spacerowe - do zdobycia Korona Ustrzyckich Gór - szlak turystyczno – krajoznawczy
• Izba Regionalna
• Szlak Kolonizacji Józefińskiej
• Szlak Naftowy
• Szlak Umocnień Obronnych i Pomników Przeszłości
• Minimuzeum Kopalnictwa Ropy Naftowej
• Szlak Budowli i Pomników Sakralnych
• Ścieżka spacerowa "Pod Dębami"

Hoszów (29 km)

• drewniana cerkiew z 1900-1925 r.obecnie kościół rzymskokatolicki pw.św Bronisławy
• plenery filmu "Wilcze Echa"
• Restauracja i Hotel Bieszczadzka Ostoja ♥♥♥♥

Rabe k. Ustrzyk Dolnych (36 km)

• drewniana cerkiew z 1852 r. pw. św. Mikołaja obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Świętej Rodziny, starodrzew
• godne polecenia pensjonaty - Gościniec Rabe♥♥♥♥♥, Gęsi Zakręt♥♥♥♥♥
• liczni hodowcy owiec
• Stadnina koni - Chata i Stajnia Momo
• pomniki przyrody jesion wyniosły i lipa szerokolistna
• Galeria "Przy cerkwi" Jolanty i Waldemara Kordyaczny.
• Ścieżka historyczno - przyrodnicza „RABE”

Żłobek (39 km)

• dawna drewniana cerkiew pw. Narodzenia NMP z 1830 r.,obecnie kościół rzymskokatolicki pw. MB Nieustającej Pomocy
• hodowla danieli i jeleni,
• wododział/punkt widokowy

Czarna Górna (41 km)

• galeria „Barak” Róży i Krzysztofa Franczaków z pracami artystów bieszczadzkich ♥♥♥♥♥
• kopalnia ropy naftowej,
• dawna drewniana cerkiew pw. Św. Dymitra z 1834 r.,obecnie kościół rzymskokatolicki pw.Podwyższenia Krzyża Świętego; cmentarz przycerkiewny, starodrzew♥♥♥♥♥
• drewniane domy – tradycyjne budownictwo ludowe
• Muzeum Historii Bieszczad Rafała i LeAnn Dudka
• pracownia Adama Glinczewskiego ps. "Łysy"
• Bieszczadzka Przystań Motocyklistów
• kamieniołom - czynny zakład górniczy
• drewniana kaplica rzymskokatolicka pw. Matki Boskiej Częstochowskiej Królowej Polski z 1909 r. w Czarnej Dolnej z ołtarzem z zniszczonej cerkwi
• Szkolna Izba Przyrodnicza w Czarnej
• Szkolne Muzeum Historyczne w Czarnej
• droga do Michniowca (dawna cerkiew greckokatolicka z 1863 r. obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia Jana Chciciela ferma jeleni), bystre ( dawna cerkiew pw. św. Michała Archanioła z 1902 r. którą opiekuje się Bieszczadzki Oddział Towarzystwa Opieki nad Zabytkami), Lipie (cerkwisko)
• Ścieżka Edukacyjna „Źródełko Św. Michała”
• Ścieżka historyczno – przyrodnicza „SIEDLISKO”
• Ścieżka historyczno - przyrodnicza „W KRAINIE LIPECKIEJ”

Lutowiska (45 km)

• punkt widokowy,♥♥♥♥♥
• brama Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
• kościół rzymskokatolicki  pw. Stanisława Biskupa z 1911-1914r.,
• Ekomuzeum Trzy Kultury - ścieżka spacerowa
• kirkut z 2 połowy XVIII w. z ruiną synagogi
• cerkwisko z cmentarzem unickim,
• Ośrodek Naukowo – Dydaktyczny BdPN z salą dydaktyczną,
• stadnina koni huculskich Trohaniec,
• horoskop celtycki,
• żywy zielnik” – czyli mini arboretum,
• punkt certyfikacyjny Bieszczadzkiego Produktu Lokalnego,
• godne polecenia restauracje: Karczma pod Żubrem, Stanica Kresowa Chreptiów
• miejsce kaźni żydów
• szlak zielony

Smolnik nad Sanem (51 km)

• dawna cerkiew w stylu bojkowskim pw. Św. Michała Archanioła z 1791 r. wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, obecnie kościół rzymskokatolicki♥♥♥♥♥
• sery kozie "Kozi Wypas " 400 m przed świątynią ♥♥♥♥♥
• ścieżka edukacyjna "Szkółki"
• plenery serialu "Wataha"
• "brama" Parku Krajobrazowego Doliny Sanu i Specjalnego Obszaru Ochrony  Ptaków i Siedlisk PLC180001 Bieszczady

Procisne (57 km)
Stuposiany (63 km)

• cerkwisko z cmentarzem – zespół przyrodniczo-krajobrazowy,
• siedziba Nadleśnictwa Stuposiany,
• parking nad miejscem gdzie Wołosaty wpływa do Sanu - polecam
• schronisko PTSM

Pszczeliny (67 km)

• ścieżka przyrodnicza „Jodła”,
• meandry Wołosatego
• wodospad

Bereżki (71 km)

• Brama Bieszczadzkiego Parku Narodowego
• przyczółki mostów przedwojennej kolejki wąskotorowej
• granica Bieszczadzkiego Parku Narodowego
• dolina Wołosatego
• wyjście szlaku niebieskiego na Widełki ( na wschód) i Magurę Stuposiańską (na północny zachód)
• droga do Schroniska Studenckiego Koliba
• punkt kasowo-biletowy i parking BdPN
• wiata ogniskowa

Ustrzyki Górne (75 km)

• stacja ratunkowa GOPR
• wyjście szlaku czerwonego na Połoninę Caryńską ( na zachód) i Szeroki Wierch i Tarnicę (na wschód)
• wyjście szlaku niebieskiego na Wielką Rawkę i Wołosate
• punkty kasowo-biletowe i parkingi BdPN
• strażnica Straży Granicznej
• siedziba Dyrekcji Bieszczadzkiego Parku Narodowego
• droga na Wołosate

Przełęcz Wyżniańska 890 m n.p.m. (79 km)

• Punkt kasowy i parking BdPN – szlak zielony prowadzący na Małą i Wielką Rawkę (na południe) i Połoninę Caryńśką (na północ)

Berehy Górne (83 km)

• cerkwisko i cmentarz przycerkiewny  z kamiennymi nagrobkami Hrycia Buhwaka
• bacówki góralskie - świeże sery
• Punkt kasowy i parking BdPN – szlak czerwony prowadzący na Połoninę Wetlińską (na zachód) i Caryńską (na wschód)

Przełęcz Wyżna 872 m n.p.m. (90 km)

• punkt widokowy,
• obelisk poświęcony pamięci Jerzego Harasymowicza (1933 – 1999),
• pomnik „Ofiarom gór i ratownikom niosącym im pomoc",
• Punkt kasowy i parking BdPN – wyjście szlaku żółtego na Połonine Wetlińską i Dział
• Karczma u Górala, zekranizowana w serialu HBO "Wataha" - polecam

Wetlina (94 km)

• Brama Bieszczdzkiego Parku Narodowego i Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego
• Punkt kasowy BdPN – wyjście szlaku żółtego na Przełęcz Orłowicza i Paprotną,
• wyjście szlaku zielonego na Dział i Małą Rawkę na południowy wschód), na Jawornik (na południe)
• wodospad „Siklawa Ostrowskich”
• pomnik żołnierzy WOP
• liczne punkty gastronomiczne: Chata Wędrowca, Baza Ludzi z Mgły
• kościół rzymskokatolicki pw. Miłosierdzia Bożego i klasztor OO. Bernardynów
• szlaki do uprawiania narciastwa biegowego
• pomnik przyrody - jesion wyniosły (największy w Bieszczadach)

Smerek (99 km)

• liczne punkty noclegowe: Hotel Carpatia, Bojkowska Chata
• wyjście szlaku czerwonego na Smerek  ( na wschód) i na Fereczatą (na zachód)
• wiata turystyczna
• stary cmentarz
• krzyż przeniesiony z Połoniny Smereckiej w 2018 r.

Kalnica k. Wetliny (100 km)

• rezerwat „Olszyna łęgowa w Kalnicy”,
• wyciąg narciarski w O.W. Bogdanka,
• kościół rzymskokatolicki pw. Ducha Świętego
• droga leśna -  idealna do wycieczek rowerowych
• droga na Jaworzec - idealna do wycieczek rowerowych
• czarny szlak w kierunku zachodnim Jaworzec - Dołżyca przez (Czereninę 981 m n.p.m. Falową 968 m n.p.m.) oraz w kierunku wschodnim Jaworzec - Przełęcz Orłowicza 1099 m n.p.m.
• ścieżka historyczna  Bieszczady Odnalezione
• nagrobek Maximiliana Straetza i jego małżonki na starym cmentarzu
• kapliczka murowana z dwuspadowym daszkiem krytym gontem
• krzyż ustawiony w 1848 r. na pamiątkę zniesienia pańszczyzny w Jaworcu (około 300 m od Bacówki Jaworzec)
• droga prowadząca do rezerwatu krajobrazowego "Sine Wiry"
• wiata turystyczna

Przełęcz Przysłup 651 m n.p.m (101 km)

• galeria „Fantasmagoria”,
• stawy hodowlane, smażalnia i wędzarnia pstrąga -  Dom Pstrąga - serdecznie polecam ♥♥♥♥♥
• stacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej,
• punkt widokowy,
• szlak żółty na Jasło
• żeremia i roslewiska utworzone przez boby

Krzywe (102 km)

• Stawy hodowlane i smażalnie– możliwość zakupu pstrągów,
• Karczma "Wilczy Kęs" - serdecznie polecam♥♥♥♥♥
• torowisko wąskotorówki
• stary cmentarz przycerkiewny
• stadnina koni „Carpatica”

Dołżyca (105 km)

• liczne punkty widokowe na masyw Łopiennika (1069 m) i dolinę Solinki,
• czarny szlak: na północ w masyw Łopiennika (1069 m n.p.m.), na wschód przez Falową (968 m n.p.m.) do Jaworzca.
• liczne obiekty noclegowe pm. "Pod Brzózką", "Pod Źródełkiem" - polecam
• torowisko wąskotorówki
• wiata turystyczna
• cerkwisko z cmentarzem przycerkiewny,

Cisna (108 km)

• galerie bieszczadzkich artystów: "Czarny Kot", "Krywula", "Veraikon" - polecam
• miejsce martyrologii - wzgórze „Betlejemka”,
• restauracja Siekierezada z garażem (kolekcja zabytkowych pojazdów Pana Rafała Dominika) - polecam
• ścieżka historyczno - dydaktyczna „Nad Sztolnią” z wieżą widokową na Jelenim Skoku
• ścieżka przyrodnicza „Jeleni Skok”
• Główny Szlak Beskidzki czerwony: w kierunku południowo-wschodnim Cisna – Smerek (przez Jasło 1153 m n.p.m., Okrąglik 1101m n.p.m., Fereczatą 1102 m n.p.m) oraz w kierunku północno-zachodnim Cisna – Komańcza (przez Wołosań 1071 m n.p.m., Jaworne 992 m n.p.m., Chryszczatą 997 m n.p.m)\
• Ścieżki rowerowe z Cisnej: 1. (przez Dołżycę, Buk, Sine Wiry, Kalnicę, Strzebowiska, Przysłup, Krzywe, Dołżycę); 2. (przez Majdan, Roztoki Grn., Solinkę, Żubracze, Majdan); 3.Cisna – Komańcza : Karpacki Szlak Rowerowy;singletrack „Pod Honem”.
• dawny cmentarz przycerkiewny z nagrobkami: zarządcy majątku Fredrów Antoniego Kwiecieńskiego i bieszczadzkich artystów
• obelisk uCmentarz z I wojny światowejpamiętniający katastrofę śmigłowca z 1991r. (przy czerwonym szlaku na Okrąglik)
• mini muzeum historyczne i dymarka (wzór z czasów Fredrowskich)
• cmentarz z I wojny światowej
• Zakapiorska kapliczka pamięci

Habkowice (110 km)

• widokowy przejazd przez Jabłońską Górę

Jabłonki (112 km)

• miejsce, gdzie znajdował się pomnik gen. K. Świerczewskiego, 
• rezerwat „Woronikówka”
• wyjście szlaku czarnego

Kołonice (115 km)

• miejsce po dawnej leśniczówce plenery filmu "Ogniomistrz Kaleń"

Bystre (122 km)

• brama Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego
• obelisk z cytatem Aleksandra Fredry, "Czarne gardło"
• wyciąg narciarski i basen kryty w O.W. Zelmer,
• cmentarz z XVIII w.,
• droga do Rabego z ścieżkami przyrodniczymi, źródłami z wodą zawierającą związki arsenu, kamieniołomami, rezerwatem geologicznym "Gołoborze"
• "brama" Parku Krajobrazowego Doliny Sanu i Specjalnego Obszaru Ochrony  Ptaków i Siedlisk PLC180001 Bieszczady
• rezerwat leśny „Cisy na Górze Jawor”

Baligród (129 km)

• cmentarz wojskowy żołnierzy polskich i radzieckich poległych w latach 1944-47,
• rzymskokatolicki kościół murowany pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z 1877r.,
• nowy kościół rzymskokatolicki pw. Miłosierdzia Bożego
• rynek: obelisk ofiar mordu z 6 sierpnia 1944 r.
• czołg T - 44 – pomnik wyzwolenia 24 X 1944r.,
• cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia MB z 1829 r..
• kirkut (około 50 macew ) z nagrobkiem z 1716 r.
• brama Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu
• rynek - plenery filmu "Ogniomistrz Kaleń"
• pomnik przyrody - 300-letni grab
• pomnik poświęcony żołnierzom LWP, WOP, KBW poległych w walkach z UPA

Mchawa (133 km)

• kaplica grobowa z XIX w. miejsce spoczynku przedstawicieli rodzin Ścibor-Rylskich, Poparów i Grodzickich – byłych właścicieli wsi
• kośćiół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (1981–1983)
• kaplica odpustowa "Boga Ojca" z 1823 r.

Nowosiółki (136 km)

• kapliczka greckokatolicka z 1912r., krzewem kłokoczki południowej - rośliny kultowej
• kościółek z 2/3 sierpnia 1975r.,
• Muzeum Łowiectwa p. Henryki i Jurka Wałachowskich „Knieja”  z ścieżką przyrodniczo-dydaktyczną

Hoczew (140 km)

• kościół rzymskokatolicki pw. Św. Anny z 1745r.,
• prywatna galeria Zdzisława Pękalskiego,
• pomnik przyrody „Progi skalne na Hoczewce”
• grodzisko z X-XI w.
• zamczysko - miejsce narodzin Jacka Fredro

Huzele (143 km)

• brama Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu

Lesko (147 km)